واژه سندبلاست یک کلمه انگلیسی است به معنی پرتاب ماسه می باشد. در اصطلاح ساب پاشی یا پرتاب ماسه با استفاده از فشار بسیار زیاد هوا را سندبلاست می‌گویند. کاربرد لوازم سندبلاست جهت انجام عملیات پاکسازی سطوح فلزی، چوبی، سنگی و شیشه ای می باشد. از انواع ماسه و سیلیس به عنوان ماده ساینده در سندبلاست استفاده می گردد. در ادامه با لوازم سندبلاست، طرز استفاده از آن، لباس مورد نیاز و… آشنا خواهیم شد.

مواد ساینده سندبلاست

شن و ماسه از متداول ترین مواد ساینده در سندبلاست هستند. پس از استفاده از این مواد، مجددا نمی توان از آن استفاده کرد. اما می توان آنها را با سیمان مخلوط و در ساخت بتن مورد استفاده قرار داد. استفاده از مواد ساینده ای که حاوی بیش از ۱% سیلیس هستند، ممنوع می باشد.

• ماسه سیلیس: این مواد از جنس کوارتز می باشند، که با گذشت زمان و به وسیله ی آب و باد تبدیل به دانه های ریز می گردند. شن و ماسه سیلیس ماده اصلی تشکیل دهنده انواع گلس های استاندارد نیز می باشد.
• مسباره: محصولی کاملا مصنوعی است که در طی عملیات جداسازی آهن از سنگ آهن در کوره های ذوب، از ناخالصی های موجود در آن به وجود می آید.

دیگ از مهمترین لوازم سندبلاست

دیگ ساب پاشی یا همان مخزن سندبلاست، وسیله ای است که مواد ساینده مخصوص درون آن نگهداری می شوند. این مواد با استفاده از هوای فشرده از طریق شیلنگ به سمت نازل هدایت می گردند. دیگ سندبلاست شامل شیرهای ورودی و خروجی، درجه فشارسنج، سوپاپ اطمینان و رطوبت گیر هوای کمپرسور می باشد. انواع دیگ های موجود برای عملیات ساب پاشی:

• دیگ سندبلاست با ظرفیت ۵۰۰ کیلوگرم.
• دیگ با ظرفیت ۳۴۰ کیلوگرم.
• دیگ با ظرفیت ۳۲۰ کیلوگرم.
• دیگ با ظرفیت ۲۲۰ کیلوگرم.
• دیگ با ظرفیت ۸۰ کیلوگرم.

نازل دستگاه از فلز سبک آلومینیوم ساخته می شود.

انواع لوازم سندبلاست

مهمترین و اصلی ترین دستگاه برای راه اندازی عملیات ساب پاشی، کمپرسور می باشد. سایر لوازم سندبلاست شامل دیگ، نازل، کلاه ایمنی، شیلنگ ها، هولدر، اتصالات و کپسول تنفسی می باشد. از هولدر برای متصل کردن شیلنگ مواد ساینده به نازل و از طرف دیگر برای اتصال به دیگ استفاده می شود.

• نازل: نازل دستگاه سندبلاست از فلز سبک آلومینیوم ساخته می شود که برای راحتی در هنگام استفاده با قطعات لاستیکی پوشیده شده است. خروجی کوچکترین نازل موجود ۴ میلی متر و بزرگترین آن ۱۲ میلی متر می باشد. از مطرح ترین تولید کنندگان نازل می توان به برند Golden Blast اشاره کرد.
• شیلنگ: شیلنگ دستگاه سندبلاست باید دارای خاصیت ضد سایش باشد تا از ایجاد اصطکاک با مواد ساینده در آن جلوگیری گردد. زیرا این امر باعث افزایش دما در شیلنگ می شود. از پرمصرف ترین اندازه های شیلنگ، میتوان به سایز های ۱ اینچ و ۴/۱ اینچ اشاره کرد. که در حلقه های ۴۰ متری موجود می باشند.
• رطوبت‌گیر: این قطعه با جدا کردن رطوبت و روغن موجود در هوای کمپرسور سندبلاست و مواد ساینده باعث بالا رفتن راندمان عملیات می شود. هوای فشرده خشک و عاری از مواد روغنی و رطوبت، در انجام عملیات سندبلاست، موجب افزایش کیفیت و سرعت کار می گردد. برای خشک کردن هوای خروجی از کمپرسور می توان از درایر و هدر رطوبت گیر استفاده کرد. درایر با استفاده از انرژی برق کار می کند به همین دلیل از هزینه بیشتری نسبت به هدر رطوبت گیر برخوردار است.

مهمترین و اصلی ترین دستگاه برای راه اندازی سندبلاست، کمپرسور می باشد.

• کمپرسور: انتخاب کمپرسور مناسب برای فرآیند ساب پاشی بستگی به حجم کار و شماره نازل سندبلاست دارد. برای کارهای سبک و کم حجم از کمپرسورهای پیستونی استفاده می شود. به طور کلی کمپرسورها در سه نوع کمپرسور پیستونی، کمپرسور اسکرو برقی و کمپرسور اسکرو دیزلی تقسیم می شوند. هوای فشرده نیروی اصلی و تعیین کننده در سندبلاست می باشد. به هیچ وجه نمی توان با فشار کم و پایین هوای فشرده، به نتیجه ی مطلوب در سندبلاست رسید. در حین انجام سندبلاست مواردی مانند رطوبت محیط کار و طول شلنگ باعث افت فشار هوا می گردد. در هنگام انجام کار باید از فشار ثابت با توان بالا و به صورت مداوم برخوردار باشید. به همین دلیل استفاده از یک کمپرسور قدرتمند، در کیفیت کار شما بسیار تاثیر گذار است.

انواع لوازم فردی سندبلاست

• کپسول تنفسی: در هنگام انجام عملیات ساب پاشی محیط اطراف اپراتور پر از گرد و غبار ناشی از عملیات ساب پاشی می شود. این گرد و غبار حاوی ذرات معلق بسیار سمی می باشند که تنفس آن برای انسان می تواند مرگبار باشد. اپراتور و سایر کارگران برای تنفس نیاز به یک کپسول تنفسی برای تامین اکسیژن مورد نیاز و هوای پاک دارند. هوای داخل کپسول توسط شیلنگ هوا و با استفاده از سیستم سانتریفیوژ داخل دستگاه، به کلاه اپراتور، جهت تنفس متصل می‌گردد.
• لباس کار: پوشیدن لباس مخصوص در حین فرایند سندبلاست، برای رعایت نکات ایمنی از اهمیت فراوانی برخوردار است. مواد ساینده سندبلاست دارای حالت خورندگی و سایشی می باشند. به همین دلیل انتخاب بهترین نوع لباس کار، دستکش و کلاه ایمنی آن هم از نوع ضد سایش بسیار مهم و الزامی می باشد. انواع لباس کار در مدل های ایرانی و خارجی در بازار موجود می باشند.
• کلاه: زمان انجام عملیات سندبلاست، محیط کار دارای گرد و غبار سمی و مضر حاصل از کار ساب پاشی می باشد. برای جلوگیری از بیماری های تنفسی اپراتور و سایر کارگران حاضر در محیط کارگاه باید از کلاه ایمنی مخصوص سندبلاست استفاده کنند. این کلاه ایمنی دارای ورودی هوا از پشت می باشد که فرایند تنفس را برای کارکنان راحت تر می کند.

خروجی کوچکترین نازل موجود ۴ میلی متر و بزرگترین آن ۱۲ میلی متر می باشد.

مراحل عملیات ساب پاشی

• مرحله اول: در اولین قدم فرایند ساب پاشی ابتدا باید به طور دقیق مشخص کنید که چه نوع ذرات ساینده و چه نوع تجهیزاتی برای اجرای عملیات سندبلاست مورد نیاز می باشد. این مرحله از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. چرا که راندمان پاکسازی و آماده سازی سطوح و دقت سندبلاست به اولین مرحله وابسته است. همچنین جنس و اندازه ی مواد ساینده و سایر تجهیزات اصلی مانند سایز نازل باید در این مرحله مشخص گردد. پس از بررسی این موارد، سطح مورد نظر باید شستشو داده شود. پس از اطمینان از شرایط محیطی و ایمنی فردی، مخزن سندبلاست را  از ماده ساینده پر کنید.
• مرحله دوم: این مرحله تکمیل کننده مرحله اول می باشد. محیطی که برای اجرای عملیات سندبلاست انتخاب شده است، باید بازرسی گردد و از هرگونه وسایل یا دستگاه های اضافی خالی شود. تنها لوازمی که باید در محیط کار وجود داشته باشند، لوازم و تجهیزات دستگاه و سایر وسایل مربوط به عملیات سندبلاست هستند. اتصالات شیلنگ ها باید در جای خود محکم شوند و اطمینان حاصل شود که مخزن، بست ها و سایر محفظه ها کاملا بسته می باشند. قبل از شروع به کار، سطوح ظریف تر که ممکن است به دلیل فشار و برخورد مواد ساینده آسیب ببینند باید از سطح کار جدا گردند.
• مرحله سوم: اکنون نوبت به شروع عملیات سندبلاست می رسد. بعد از آماده سازی تجهیزات کاری و ایمنی فردی، با اطمینان کامل می توان استفاده از لوازم سندبلاست را آغاز نمود. به یاد داشته باشید که تجربه، مهارت و رعایت نکات ایمنی لازمه یک سندبلاست عالی و دقیق می باشد. کمپرسور را روشن کرده و فشار آن را مطابق با جنس سطح مورد نظر و سختی آلودگی آن تنظیم نمایید. نازل را با زاویه مشخص به سمت سطح مورد نظر در فاصله ی مناسب گرفته و سندبلاست سطح را شروع کنید.

محیط کار باید از هرگونه وسایل یا دستگاه های اضافی خالی گردد.

جمع بندی

ساب پاشی، روشی خلاقانه برای زدودن  هرگونه آلودگی سطحی می باشد. برای اجرای دقیق و کامل عملیات بر روی یک سطح مشخص، باید از تجهیزات و لوازم جانبی مختلفی استفاده  گردد. همچنین اپراتور باید از مهارت و تجربه کافی برای این کار برخوردار باشد. به طور کلی این عملیات در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. صنایع فلزی، عمران و پل سازی، کشتی سازی، سوله های صنعتی، لوله سازی و… همه جزو صنایعی هستند که به نوعی از فرایند سندبلاست استفاده می کنند.